बेल्वा(पर्सा) - दुई महिना अगाडिसम्म झन्डै ६० फिट चौडाईमा सलल बगिरहेको खोला अहिले मुश्किलले ५ फिटको नालामा खुम्चिएको छ । खोला किनारमा रहेका नीजि उद्योगले डोजर लगाएर धमाधम पर्ती(बगर) जग्गा अतिक्रमण गरिरहेका छन् । पर्साको बेल्वा गाउँपालिका-५ स्थित कियासोत खोलाको दुबै किनारमा रहेका उद्योगले करिब १२ बिघा जग्गा अतिक्रमण गरेका छन् । खोलाको पूर्वी किनारामा निर्माण हुन थालेको जगदम्बा सिमेन्टको कंक्रीट उद्योगले आफ्नो भोगचलन वाहेकको बगर र खोला पुरेर पर्खाल निर्माण गरी अतिक्रमणको सुरुवात गरेको हो । नयाँ निर्माण हुने उद्योगले पूर्व पट्टीको बगर अतिक्रमण गरी पर्खाल निर्माण गर्दा स्थानीय प्रशासनले कारबाही नगरेपछि झन्डै १३ वर्षदेखि खोलाको पश्चिमी किनारामा सञ्चालनमा रहेको श्री शिवशक्ति केमो प्लाष्ट उद्योगले पनि गत सातादेखि डोजर नै लगाएर धमाधम खोलाको बगर पुरिरहेको छ । खोलाको पूर्वी किनारा पूर्ण रुपले अतिक्रमण भइसकेको छ ।

'संघीय समाजवादी फोरम नेपालका केन्द्रीय अध्यक्ष उपेन्द्र यादवको हातबाट पर्साको पोखरियामा आयोजित पार्टी प्रवेश कार्यक्रममा टीका र माला लगाएर प्रवेश गरेका थिए ।"

गाउँलेले डेढ महिना अगाडिनै अतिक्रमण बारे स्थानीय प्रशासनलाई लिखित जानकारी गराएका थिए । तर, सुनवाई भएको छैन् । अतिक्रमण रोक्न लगाउनु त टाढाको कुरा, प्रशासनले हालसम्म उक्त  क्षेत्रमा अनुगमन समेत गरेको छैन् । दुबै उद्योगले अतिक्रमण गरेको जग्गा नापी कार्यालयको नक्सा र फिल्ड बुक उतारमा ‘पर्ती/ऐलानी’ उल्लेख गरिएको छ । अतिक्रमण गर्ने उद्योगी यही चैत ६ गते संघीय समाजवादी फोरम नेपालका केन्द्रीय अध्यक्ष उपेन्द्र यादवको हातबाट पर्साको पोखरियामा आयोजित पार्टी प्रवेश कार्यक्रममा टीका र माला लगाएर प्रवेश गरेका थिए ।

उद्योगले अतिक्रमण गरेको क्षेत्र नजिकै सिँचाई विभागले ०५४ सालमा ४ करोड रुपैयाँमा कियासोत खोलामा बंगमोही बाँध निर्मँण गरेको थियो । खोलाको पर्ती जमिन अतिक्रमण हुँदा बाँध समेत प्रभावित बन्ने देखिएको छ । बाँध मर्मत सम्भार र जम्मा भएको माटो वाहिर निकाल्नका लागि उपकरण र कामदार जाने बाटो पुरेर उद्योगले पर्खाल निर्माण गरेका छन् । बाँधमा सञ्चित पानीले वरिपरि गाउँका एक हजार पाँच सय हेक्टर खेती योग्य जमिनमा सिँचाई हुँदै आएको थियो । उक्त  क्षेत्र  वरिपरि गाउँका गाई, भैसी, बाख्रा चरिचरण स्थल पनि हो । तर, उद्योगको अतिक्रमणले चरिचरण  क्षेत्र  मासिएपछि किसान समेत मारमा परेका छन् । मधेसमा नीजि रेखात (चरिचरण गराउने  क्षेत्र ) नहुने किसानले आफ्नो गाई वस्तु खोला किनारको पर्ती, एैलानी जग्गामा चराउने गर्छन् ।

"गाउँका केही अगुवाले अतिक्रमण रोक्न स्थानीय प्रशासनलाई लिखित रुपमा पत्राचार गरेपनि सरोकारवाला निकाय एकपटक पनि अनुगमनमा आएका छैनन् ।"

ऐलानी सार्वजनिक जग्गा संरक्षण संघर्ष समिति पर्साका अनुसार साविक चोर्नी गाविस वडा नम्बर ७ को कि.नं. ११६ को एक बिघा १३ कठ्ठा, कि.नं.१२१ के एक बिघा ३ कठ्ठा, कि.नं. १२२ को एक बिघा दुई कठ्ठा, कि.नं.१४६ को एक बिघा एक बिघा दुई कठ्ठा, कि.नं.१४८ को दुई कठ्ठा, कि.नं. १४९ को एक बिघा पाच कठ्ठा, कि.नं.१५० को चार बिघा १२ कठ्ठा र कि.नं.१२६ को एक बिघा २ कठ्ठा र बंगमही बाध देखि पूर्व, पश्चिम र दक्षिणको ऐलानी जग्गा अतिक्रमण गरेका छन् । समितिका अनुसार उद्यँेगीले कामदारलाई तेब्बर बढी ज्याला दिएर रातिदिन बगरलाई सम्याउन खटाएका थिए । गाउँका केही अगुवाले अतिक्रमण रोक्न स्थानीय प्रशासनलाई लिखित रुपमा पत्राचार गरेपनि सरोकारवाला निकाय एकपटक पनि अनुगमनमा आएका छैनन् । आफैले रोक्न प्रयास गर्दा प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएर थुनामा हालिदिने गरेको छ । आँखा अगाडिनै करिब १० बिघा जग्गा अतिक्रमण हुँदा प्रशासनले रोक्नुको सट्टा अतिक्रमणकारीकै पक्ष लिएकोमा बेल्वा गाउँपालिकावासी चिन्तित बनेका छन् ।

"जगदम्बा कंक्रीट उद्योगका सञ्चालक अंकित अग्रवालले जग्गा अतिक्रमण बारे बुझेर मात्र प्रतिक्रिया दिने भन्दै फोन राखे ।"

प्रशासनले अतिक्रमण प्रति चासो नलिएपछि अन्य उद्योगले पनि धमाधम अतिक्रमण गरिरहेका छन् । ‘अतिक्रमणको सुरुवाती चरणमै गाविसको सिफारिस, जग्गाको फिल्ड बुक, नक्सा सहित जिल्ला प्रशासन, नापी र मालपोत कार्यालयमा निवेदन दिएका थियौँ,’ संघर्ष समितिका प्रभु यादवले भने, ‘जिल्लाको ऐलानी जग्गा संरक्षणको दायित्व पाएका निकायले चासो नलिएपछि ६० फिटको खोला ५ फिटमा खुम्चिएको छ ।’ जगदम्बा कंक्रीट उद्योग प्रवेश गर्दा खोलाको चौडाई साविक अवस्थामै रहेको देखिन्छ । तर, जब खोला उद्योगबाट निस्किन्छ तब ५ फीट चौडाईमा खुम्चिएको छ । खोलामा माटो पुरेर दुईवटा ह्युम पाइम मार्फत पानीको बहाव वाहिर निकालिएको छ । प्रशासनले चासो नदेखाएपछि स्थानीयले फागुन अन्तिम साता बगरमा निर्माण भइरहेको पर्खाल भत्काएका थिए । तत्काल प्रहरीले १० जनालाई पक्राउ गरी १३ घन्टासम्म वडा प्रहरी कार्यालय श्रीपुरमा थुनेको थियो । बेल्वाका नागेन्द्र प्रसाद मण्डलका अनुसार खोलाको पूर्वमा रहेको जगदम्बा कंक्रीट उद्योगले बगरसँगै खोलाको आधी भाग अतिक्रमण गर्दा प्रशासनले कारबाही नगरेपछि खोलाको पश्चिम पट्टि २०६० खालदेखि सञ्चालनमा रहेको शिवशक्ति केमो प्लाष्ट उद्यँेगले पनि गत सातादेखि डोजर लगाएर आफ्नो जग्गा छेउको बगर पुर्ने काम ठेकेदार मार्फत गराइरहेको छ ।

‘एक दशकभन्दा अगाडि देखिनै सञ्चालन भइरहेको उक्त उद्योगले आफूले भोगचलन गर्दै आएको जग्गामा निर्माण गरेको अग्ला पर्खाल पुराना देखिन्छन्, मण्डल भन्छन्, ‘तर, पूर्व पट्टि खुल्न थालेको नयाँ उद्योगले खोला र बगर अतिक्रमण गरी पर्खाल निर्माण गरेपछि शिवशक्ति केमो प्लाष्टले पनि अतिक्रमण गर्न हौसिएको बुझिन्छ ।’ जगदम्बा कंक्रीट उद्योगका सञ्चालक अंकित अग्रवालले जग्गा अतिक्रमण बारे बुझेर मात्र प्रतिक्रिया दिने भन्दै फोन राखे । यता शिवशक्ति केमो प्लाष्टका प्रबन्धक रत्नेश श्रीवास्तव सम्पर्कमा आउन चाहेनन् । प्रमुख जिल्ला अधिकारी केशवराज घिमिरेले ऐलानी जग्गाको वास्तविक विवरणका लागि नापी र मालपोतलाई पत्राचार गरिएको बताए । ‘वास्तविक विवरण हालसम्म आएको छैन्,’ कान्तिपुरसँग प्रजिअ घिमिरेले भने, ‘विवरण आउनासाथ अनुगमन टोली परिचालन गर्छु ।’